Ερωτήσεις - απαντήσεις

Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ

Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527 - 565 μ.Χ.) είχε σπουδαία μόρφωση και ήταν θαυμαστής του αρχαίου ρωμαϊκού μεγαλείου. Υπήρξε άντρας δραστήριος και δυνατός και αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο τις πολιτικές και ηγετικές του ικανότητες. Ήταν χαρακτήρας αυταρχικός και πίστευε στην απόλυτη - συγκεντρωτική μοναρχία. Φιλοδόξησε να αποκαταστήσει τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία και να οργανώσει εσωτερικά το κράτος.

1.Ποιοι ήταν οι σπουδαιότεροι συνεργάτες του Ιουστινιανού; Ποιες οι φιλοδοξίες του στην εξωτερική πολιτική;

Οι σπουδαιότεροι συνεργάτες του Ιουστινιανού ήταν:

α) Οι πολιτικοί του σύμβουλοι: Τριβωνιανός και Ιωάννης Καππαδόκης.

 β) Οι στρατιωτικοί του σύμβουλοι, στρατηγοί: Βελισάριος και Ναρσής.

γ) Η σύζυγος του Θεοδώρα.

Κύρια φιλοδοξία, και επομένως κύριος στόχος της εξωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού, υπήρξε η αποκατάσταση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Η στάση του «νίκα» (532 μ.Χ.)

2. Τι ήταν οι «δήμοι » και ποια τα καθήκοντα τους;

Οι «δήμοι» ήταν οργανωμένες ομάδες του λαού της πρωτεύουσας. Κάθε δήμος διέθετε πολιτικό και στρατιωτικό τμήμα. Επίσης ήταν ιπποδρομιακές φατρίες και έπαιρναν το όνομα τους από το χρώμα της στολής του ηνιόχου που υποστήριζαν. Οι μεγάλοι δήμοι ήταν δύο: οι Πράσινοι και οι Βένετοι (=γαλάζιοι), και ο λαός της Κωνσταντινούπολης ήταν στο σύνολο του ενταγμένος σ' αυτούς.

Οι δήμοι απέκτησαν μεγάλη δύναμη, με αποτέλεσμα να επιδοκιμάζουν και να αποδοκιμάζουν δημόσια στον ιππόδρομο τους αυτοκράτορες. Για το λόγο αυτό οι αυτοκράτορες τους υπολόγιζαν και φρόντιζαν να εξασφαλί­σουν οπωσδήποτε την εύνοια του ενός.

3. Πώς άρχισε και πώς εξελίχθηκε η στάση του «νίκα»;

Η στάση του «νίκα» ήταν μια μεγάλη εξέγερση που άρχισε με έντονη διαμαρτυρία κατά του αυτοκράτορα στον ιππόδρομο από τους Πράσινους. Ακολούθησαν και οι Βένετοι και η στάση απλώθηκε σ' όλη την πόλη, που α μεγάλο μέρος της παραδόθηκε στις φλόγες. Ο Ιουστινιανός βρέθηκε σε δύσκολη θέση και θα εγκατέλειπε την πόλη, αν δεν τον συγκρατούσε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα.

Τέλος, η συμμαχία Πράσινων και Βένετων διασπάστηκε με δωροδοκίες και οι στρατηγοί Βελισάριος και Μούνδος περικύκλωσαν και κατέσφαξαν  τους στασιαστές (πάνω από 30.000), που είχαν συγκεντρωθεί στον ιππόδρομο. Η εξέγερση κράτησε έξι μέρες.

4. Τα αίτια της στάσης του «νίκα». Γιατί απέτυχε και ποιες συνέπειες είχε;

Τα αίτια της στάσης του «νίκα» ήταν:

α) Η γενική δυσαρέσκεια από την καταπίεση (μοναρχία).

β) Η βαριά φορολογία.

γ)Η διαφθορά ανώτερων αξιωματούχων του κράτους, όπως του Τριβωνιανού και του Ιωάννη Καππαδόκη.

Η στάση του «νίκα» απέτυχε, διότι οι επαναστάτες:

α) Δεν είχαν καθορισμένους στόχους.

β) Δεν είχαν οργάνωση.

γ) Δεν είχαν στενούς δεσμούς μεταξύ τους και διασπάστηκαν.

Οι συνέπειες της αποτυχίας της στάσης του «νίκα» ήταν:

α) Η μείωση της δύναμης των δήμων

β) Η ενίσχυση της απόλυτης μοναρχίας και η εδραίωση του Ιουστινιανού!

. Η εξωτερική πολιτική του Ιουστινιανού

5. Εναντίον ποιων πολέμησε ο Ιουστινιανός στους κατακτητικούς πολέμους και ποιες περιοχές κατακτήθηκαν; (απλή αναφορά)

Ο Ιουστινιανός, στην προσπάθεια του να ανασυστήσει τn ρωμαϊκή αυτοκρατορία, διεξήγαγε τους παρακάτω πολέμους:

α) Κατά των Βανδάλων: Όλη η Βόρεια Αφρική και τα νησιά Κορσική, Σαρδηνία και Βαλεαρίδες πέρασαν στην κυριαρχία του Βυζαντίου (Βελισάριος).

β) Κατά των Οστρογότθων: Η Ιταλία ανακτήθηκε από το στρατηγό Ναρσή.

γ) Κατά των Βησιγότθων: Οι Βυζαντινοί κατέλαβαν τα ΝΑ παράλια της Ισπανίας.

       δ) Κατά των Περσών: Το Βυζάντιο κράτησε οριστικά τη Λαζική (Πόντος).

6. Ποια ήταν η κύρια αιτία των πολέμων με τους Πέρσες και ποια ήταν η κατάληξη των πολέμων αυτών;

Κύρια αιτία των πολέμων του Ιουστινιανού με τους Πέρσες ήταν η κυριαρχία στην περιοχή της Λαζικής (Πόντος). Μετά τις πολεμικές επιχειρήσεις, που κράτησαν πολλά χρόνια, υπογράφηκε το 562 μ.Χ. συνθήκη ειρήνης νια έτη. Το Βυζάντιο υποχρεώθηκε να πληρώνει βαρύ ετήσιο φόρο, κέρδισε  όμως την κυριαρχία στη Λαζική.

Η εσωτερική πολιτική του Ιουστινιανού

7. Η αναθεώρηση και η κωδικοποίηση της νομοθεσίας υπήρξε το σπουδαιότερο έργο του Ιουστινιανού, όσον αφορά την εσωτερική πολιτική,

α) Την αναθεώρηση της ν ο μ ο θ ε σ ία ς επέβαλαν οι νέες συνθήκες και  κυρίως η επίδραση του χριστιανισμού.

 β)Κωδικοποίηση της νομοθεσίας ήταν αναγκαία, διότι:

• -  Υπήρχαν πάρα πολλοί νόμοι.

• -  Υπήρχε μεγάλη αταξία στο ρωμαϊκό δίκαιο.

• -  Ήταν δύσκολη η απονομή δικαιοσύνης.

Ερμηνευτικά

Αναθεώρηση της νομοθεσίας :η επανεξέταση των νόμων, με σκοπό τροποποίηση ή την ακύρωση τους.

Κωδικοποίηση της νομοθεσίας: η συστηματική συγκέντρωση και κατάταξη των νόμων.

8. Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού (να αναφερθούν τα έργα). Ποια η σημασία του;

Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού αποτελούσαν:

α) Ο Ιουστινιάνειος Κώδικας

β) Ο Πανδέκτης

γ) Οι Εισηγήσεις

δ) Οι Νεαρές, γραμμένες οι περισσότερες στην ελληνική γλώσσα.

Μεγάλη υπήρξε η σημασία του νομοθετικού έργου του Ιουστινιανού, διότι :

-  Διευκόλυνε την απονομή δικαιοσύνης στα χρόνια του Ιουστινιανού,

-  Αποτέλεσε τη βάση για την εξέλιξη του Βυζαντινού δικαίου.

-  Ειδικά το ρωμαϊκό δίκαιο αποτέλεσε τη 6άση για την εξέλιξη του δικαίου όλων των ευρωπαϊκών χωρών, μέχρι τη σύγχρονη εποχή.

9. Ποια ήταν η συμπεριφορά των «δυνατών» και για ποιους αποτελούσαν απειλή;

Οι «δυνατοί», όπως λέγονταν οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, προσπαθούσαν με εξαγορές, εκβιασμούς και άλλες αυθαιρεσίες να μεγαλώσουν τα «κτήματα» τους και την πολιτική τους δύναμη. Ασκούσαν κυριαρχική εξουσία σης περιοχές τους και διέθεταν ιδιωτικό στρατό και ιδιωτικές φυλακές. Οι «δυνατοί» αποτελούσαν απειλή για:

α) την αγροτική τάξη, τα μέλη της οποίας συγκροτούσαν το βυζαντινό στρατό

β) τον ίδιο τον αυτοκράτορα και την εξουσία του.

10. Το έργο του Ιουστινιανού.

Ο Ιουστινιανός (527-565) κατόρθωσε, σε γενικές γραμμές, να πραγματοποιήσει τα μεγαλεπήβολα σχέδια του, που ήταν:

α) η ανασύσταση της οικουμενικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και

β) η επιβολή της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας σε όλη την επικράτεια.

Ωστόσο, η εφαρμογή της εξωτερικής του πολιτικής, με τους συνεχείς πολέμους, αποδυνάμωσε την κύρια βάση της βυζαντινής αυτοκρατορίας, δηλαδή τα Βαλκάνια και την εξελληνισμένη Ανατολή, και εξάντλησε το κράτος οικονομικά και στρατιωτικά.

Αντίθετα, στο χώρο της εσωτερικής πολιτικής, με το νομοθετικό του έργο, την οργάνωση της διοίκησης, τα οχυρωματικά έργα, την κατασκευή κοινωφελών δημόσιων έργων (φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, λουτρών, υδραγωγείων, δρόμων κ.ά), αλλά και με την προώθηση των τεχνών {αρχιτεκτονικής, ζωγραφικής) ο Ιουστινιανός αναδείχτηκε άξιος ηγέτης.